คู่มือการประชุมรัฐภาคีว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (COP) ปี 2025 COP คืออะไร

“การประชุมด้านการเงินที่ล้มเหลวในการจัดสรรงบประมาณเพื่ออนาคต”

ตลอดการประชุม COP29 องค์กรพิทักษ์สัตว์แห่งโลกได้เรียกร้องให้รัฐบาลทั่วโลกยอมรับบทบาทของอุตสาหกรรมการเลี้ยงสัตว์ในวิกฤตสภาพภูมิอากาศ พร้อมเผยแพร่นโยบายเชิงข้อเสนอที่ชี้ให้เห็นว่าระบบอาหารในปัจจุบันไม่ยั่งยืน และการเปลี่ยนผ่านสู่ระบบใหม่เป็นสิ่งจำเป็นเร่งด่วน

แม้จะมีการประกาศจัดตั้งกองทุนมูลค่า 300,000 ล้านดอลลาร์ภายใต้เป้าหมายการเงินใหม่ (New Collective Quantified Goal) แต่ก็ยังห่างไกลจากตัวเลข 1.3 ล้านล้านดอลลาร์ที่นักเศรษฐศาสตร์ระบุว่าจำเป็นต่อการบรรลุเป้าหมายสภาพภูมิอากาศและปกป้องชุมชนแนวหน้า

อิทธิพลของกลุ่มล็อบบี้อุตสาหกรรมเนื้อสัตว์ยังคงชัดเจน และเสียงของเกษตรกรรายย่อยกับผู้เรียกร้องความเป็นธรรมด้านสภาพภูมิอากาศถูกกลบ ทำให้เป้าหมายจำกัดอุณหภูมิไม่เกิน 1.5°C ยังคงห่างไกลจากความจริง

“การกระทำเชิงสัญลักษณ์ไม่สามารถดับไฟที่กำลังเผาโลกได้ เบเลงต้องทำให้ได้ในสิ่งที่บากูล้มเหลว — คือความทะเยอทะยานและความรับผิดชอบที่แท้จริง”
— เคลลี่ เดนท์ (Kelly Dent), ผู้อำนวยการฝ่ายการมีส่วนร่วมภายนอก, องค์กรพิทักษ์สัตว์แห่งโลก

“ระบบอาหารเริ่มถูกพูดถึงในเวทีโลก — แต่ยังขาดการลงมือจริง”

ในการประชุม COP28 ระบบอาหารถูกบรรจุไว้ในวาระหลักเป็นครั้งแรก องค์กรพิทักษ์สัตว์แห่งโลก ร่วมจัดกิจกรรมข้างเคียงและเป็นเจ้าภาพร่วมของ Food4Climate Pavilion เพื่อเน้นให้เห็นผลกระทบของฟาร์มอุตสาหกรรมต่อสภาพภูมิอากาศและสวัสดิภาพสัตว์

มีการเปิดตัวรายงาน “How Factory Farming Emissions Are Worsening Climate Disasters in the Global South” ที่เปิดโปงบทบาทของบรรษัทเนื้อและนมในฐานะแหล่งปล่อยก๊าซและตัวการทำลายความหลากหลายทางชีวภาพ อย่างไรก็ตาม แม้ Emirates Declaration จะสัญญาการเปลี่ยนแปลง แต่กลับละเลยการลดอุตสาหกรรมการเลี้ยงสัตว์ — ช่องโหว่ใหญ่ของการวางแผนด้านสภาพภูมิอากาศโลก

“เราไม่มีทางบรรลุเป้าหมายสภาพภูมิอากาศได้ หากไม่ลดการพึ่งพาเนื้อและนม โดยเฉพาะในประเทศรายได้สูง”
— เจมส์ รอยสตัน (James Royston), หัวหน้าฝ่ายกิจการภายนอก

“ก้าวเล็ก ๆ ที่ยังหลีกเลี่ยงผู้ก่อมลพิษรายใหญ่ที่สุดในห้องประชุม”

COP27 เริ่มยอมรับความเชื่อมโยงระหว่างเกษตรกับสภาพภูมิอากาศ โดยมีการบรรจุระบบอาหารในกระบวนการเจรจา แต่ก็ยังไม่กล้าเผชิญหน้ากับการเลิกใช้เชื้อเพลิงฟอสซิล หรือจัดการการปล่อยก๊าซจากฟาร์มอุตสาหกรรม ซึ่งเป็นแหล่งใหญ่ของมีเทนและการทำลายป่า

รายงาน “Climate Change and Cruelty” ขององค์กรฯ ชี้ชัดว่า หากไม่จัดการกับการเลี้ยงสัตว์เชิงอุตสาหกรรม จะไม่มีทางบรรลุเป้าหมาย 1.5°C ได้

“เรามีความคืบหน้า แต่ช้าอย่างน่าหงุดหงิด การเพิกเฉยต่อฟาร์มอุตสาหกรรมคือความล้มเหลวด้านสภาพภูมิอากาศ”
— เคลลี่ เดนท์

“คำพูดทะเยอทะยาน แต่ละเลยภาคส่วนสำคัญ”

COP26 เน้นการ “รักษาเป้าหมาย 1.5°C ให้คงอยู่” และการลดการใช้ถ่านหิน แต่ ระบบอาหารกลับถูกพูดถึงน้อยมาก ทั้งที่มีหลักฐานชัดเจนว่าการบริโภคเนื้อและนมมีความเชื่อมโยงกับการปล่อยก๊าซและการทำลายป่า

องค์กรพิทักษ์สัตว์แห่งโลกร่วมกับ NGOs กว่า 100 แห่งเรียกร้องให้ภาคอาหารและเกษตรเป็นประเด็นหลักใน COP26

“การลดการบริโภคเนื้อและนมทั่วโลกคือเงื่อนไขสำคัญ หากเราต้องการบรรลุเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนของสหประชาชาติ (SDGs)”
— มาร์ก อับราฮัม (Marc Abraham), สัตวแพทย์และนักเขียน

“กระบวนการล่าช้า วาระกระจัดกระจาย”

ก่อน COP25 องค์กรพิทักษ์สัตว์แห่งโลก ร่วมกับ 14 องค์กรเผยแพร่เอกสารนโยบาย เรียกร้องให้ผู้นำโลกดำเนินการเร่งด่วนเพื่อลดการปล่อยก๊าซจากอาหารและปศุสัตว์เชิงเข้มข้น แต่การประชุมจบลงโดยไม่มีข้อตกลงด้านตลาดหรือการเงิน และยังคงไม่มีการยอมรับผลกระทบจากฟาร์มอุตสาหกรรมในเวทีหลัก

“สำเร็จด้านเทคนิค แต่เงียบสนิทเรื่องเกษตร”

การประชุม COP24 ได้สรุป “คู่มือการดำเนินงาน (rulebook)” ภายใต้ ข้อตกลงปารีส (Paris Agreement)
แม้ว่าคู่มือนี้ได้กำหนดวิธีการที่ประเทศต่าง ๆ ต้องรายงานการปล่อยก๊าซเรือนกระจกอย่างโปร่งใส แต่ก็ ละเลยไม่รวม “การเลี้ยงสัตว์เชิงอุตสาหกรรม” ไว้ในนั้น
องค์กรพิทักษ์สัตว์แห่งโลก (World Animal Protection) ได้เรียกร้องอย่างชัดเจนให้รวมภาคเกษตรเข้าไว้ในนโยบายด้านสภาพภูมิอากาศ พร้อมเตือนว่าการเพิกเฉยต่อเรื่องนี้จะ ทิ้ง “ช่องว่างสำคัญ” ไว้ในการจัดการกับก๊าซเรือนกระจก

จนถึงปี 2024 มีการประชุมรัฐภาคี (COP) ภายใต้อนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (UNFCCC) แล้วทั้งหมด 29 ครั้ง
การประชุมครั้งแรกจัดขึ้นในปี 1995 ที่กรุงเบอร์ลิน ประเทศเยอรมนี
และการประชุม COP30 มีกำหนดจัดขึ้นในเดือน พฤศจิกายน 2025 ที่เมือง เบเลง (Belém) ประเทศบราซิล

การประชุม COP จัดขึ้นเป็นประจำทุกปี
โดยปกติจะจัดขึ้นช่วงปลายปีปฏิทิน และมีตัวแทนจากเกือบทุกประเทศในโลกเข้าร่วม
การจัดการประชุมทุกปีสะท้อนถึง ความเร่งด่วนของการตอบสนองในระดับโลกที่จำเป็นต่อการแก้ไขวิกฤตสภาพภูมิอากาศ

การประชุมรัฐภาคีครั้งแรก (COP1) จัดขึ้นในปี 1995 ที่กรุงเบอร์ลิน
ถือเป็นจุดเริ่มต้นของการเจรจาอย่างเป็นทางการภายใต้อนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (UNFCCC) ซึ่งได้ถูกจัดตั้งขึ้นที่ การประชุมสุดยอดโลกว่าด้วยสิ่งแวดล้อมและการพัฒนา (Earth Summit) ที่นครริโอเดจาเนโร ในปี 1992 การประชุมเหล่านี้มีเป้าหมายเพื่อ ประเมินความก้าวหน้าในการดำเนินการ และผลักดันเป้าหมายด้านสภาพภูมิอากาศของโลกให้เดินหน้า

การประชุม COP30 จะจัดขึ้นที่เมือง เบเลง (Belém) ประเทศบราซิล ในเดือน พฤศจิกายน 2025 ซึ่งถือเป็นเหตุการณ์สำคัญทางประวัติศาสตร์ เพราะจะเป็น ครั้งแรกที่ภูมิภาคอเมซอนเป็นเจ้าภาพการประชุม พื้นที่นี้เป็นระบบนิเวศที่มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อเสถียรภาพของสภาพภูมิอากาศโลก แต่กำลังถูกคุกคามอย่างรุนแรงจาก การเลี้ยงสัตว์เชิงอุตสาหกรรม

ผู้แทนจากรัฐบาลจะเข้าร่วมการประชุม COP แต่การประชุมนี้ก็เปิดให้กับผู้สังเกตการณ์ที่ได้รับการรับรอง (accredited observers) ด้วย รวมถึง องค์กรพัฒนาเอกชน (NGOs), ผู้แทนชนพื้นเมือง, กลุ่มเยาวชน, และ นักวิทยาศาสตร์
บุคคลทั่วไปสามารถเข้าร่วมกิจกรรมข้างเคียง (side events) หรือกิจกรรมภาคประชาสังคมได้ กระบวนการรับรองผู้เข้าร่วม (accreditation) อยู่ภายใต้การจัดการของ UNFCCC และจะมีการประกาศกำหนดเวลาการสมัครล่วงหน้าก่อนการประชุมแต่ละครั้ง

ข้อตกลงปารีส (Paris Agreement) เป็น สนธิสัญญาระหว่างประเทศที่มีผลผูกพันทางกฎหมาย ว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ซึ่งได้รับการรับรองในการประชุม COP21 เมื่อปี 2015

เป้าหมายหลักของข้อตกลงนี้คือ “จำกัดการเพิ่มขึ้นของอุณหภูมิเฉลี่ยของโลกให้ต่ำกว่า 2°C เมื่อเทียบกับระดับก่อนยุคอุตสาหกรรม และพยายามรักษาไม่ให้เกิน 1.5°C” โดยหาก ไม่จัดการกับระบบการเลี้ยงสัตว์เชิงอุตสาหกรรม (factory farming) เป้าหมายของข้อตกลงปารีสก็ไม่สามารถบรรลุได้
การบรรลุเป้าหมายดังกล่าวจำเป็นต้องมีการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกครั้งใหญ่ในทุกภาคส่วน รวมถึง ภาคอาหารและการเกษตร